Cổ phiếu quỹ là gì? Bài viết này sẽ mang đến cho bạn một góc nhìn chi tiết về cổ phiếu quỹ, giúp bạn nắm vững bản chất và vai trò của nó trong chiến lược đầu tư.
Cổ phiếu quỹ là gì?
Cổ phiếu quỹ là những cổ phiếu từng được công ty cổ phần phát hành ra thị trường và sau đó được công ty mua lại bằng nguồn vốn hợp pháp. Hoạt động này có phần tương tự như khi một nhà đầu tư mua cổ phiếu của công ty, nhưng với đặc thù là công ty tự đầu tư vào chính mình. Điều cần lưu ý là cổ phiếu quỹ không phải là cổ phiếu phát hành không thành công; thay vào đó, đây là một phần trong các quyết định tài chính chiến lược của công ty.
Cổ phiếu quỹ tiếng anh là gì?
Trong tiếng Anh, “cổ phiếu quỹ” được gọi là “Treasury Stock.” Đây là loại cổ phiếu do công ty phát hành và sau đó mua lại bằng nguồn vốn tự có. Việc công ty thu hồi lại các cổ phiếu này không có nghĩa là các cổ phiếu đã phát hành không đạt yêu cầu, mà ngược lại, thường là một phần trong chiến lược quản lý tài chính, giúp tối ưu hóa nguồn lực của công ty.
Cổ phiếu quỹ có được chia cổ tức không?
>>> Xem thêm bài viết: Tìm hiểu về đặc điểm của cổ phiếu
CCổ phiếu quỹ không nhận cổ tức và cũng không có quyền biểu quyết hay các quyền lợi khác giống như cổ phiếu phổ thông. Pháp luật cũng giới hạn số lượng cổ phiếu quỹ mà một công ty có thể giữ lại, nhằm duy trì sự ổn định và bảo vệ lợi ích của các cổ đông khác.
Khi sở hữu cổ phiếu quỹ, công ty có quyền lựa chọn hủy bỏ, giữ lại, hoặc phát hành lại trên thị trường nếu cần huy động thêm vốn. Việc mua lại cổ phiếu quỹ sẽ làm giảm vốn chủ sở hữu và giá trị sổ sách của công ty, trong khi bán lại sẽ giúp tăng giá trị sổ sách. Khoản chênh lệch giữa giá mua vào và giá bán ra được ghi nhận vào thặng dư vốn cổ phần của công ty.
Quy Trình và Điều Kiện Mua Bán Cổ Phiếu Quỹ
1. Lý Do Doanh Nghiệp Thực Hiện Mua Lại Cổ Phiếu Quỹ
Khi tìm hiểu về cổ phiếu quỹ, nhiều người thường thắc mắc về các lợi ích mà doanh nghiệp có thể thu được từ việc mua lại cổ phiếu của chính mình. Dưới đây là những lý do chính giải thích tại sao các công ty thực hiện hoạt động này:
Tăng Cường Quyền Kiểm Soát Công Ty: Việc mua lại cổ phiếu quỹ có thể giúp các công ty bảo vệ mình khỏi nguy cơ bị thâu tóm, đặc biệt khi giá cổ phiếu giảm mạnh. Điều này giúp công ty giảm thiểu khả năng bị mua lại bởi các bên ngoài.
Tăng Cường Giá Trị Vốn Cổ Phần: Khi cổ phiếu đang có giá thấp, doanh nghiệp có thể thực hiện mua vào để tối ưu hóa chi phí. Sau đó, công ty có thể bán ra khi giá cổ phiếu tăng cao, từ đó tận dụng sự chênh lệch giá để gia tăng lợi nhuận mà không ảnh hưởng nhiều đến lợi nhuận ròng.
Cải Thiện Gia Tăng Chỉ Số Tài Chính: Công ty mua lại cổ phiếu quỹ có thể giúp cải thiện các chỉ số tài chính của công ty, ví dụ như lợi nhuận trên mỗi cổ phiếu (EPS) và tỷ suất lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu (ROE). Đồng thời, việc này cũng nâng cao tính thanh khoản của công ty.
Bảo Vệ Giá Trị Cổ Phiếu Cho Các Cổ Đông: Trong bối cảnh thị trường giảm giá, việc mua lại cổ phiếu sẽ giúp giảm bớt lượng cung cổ phiếu trên thị trường, từ đó nâng cao giá trị cổ phiếu mà các cổ đông hiện tại đang sở hữu.
Theo quy định tại Luật Chứng khoán 2019, các công ty đại chúng tại Việt Nam cần phải có sự phê duyệt từ cổ đông trước khi thực hiện việc mua lại cổ phiếu quỹ nhằm mục đích giảm vốn điều lệ. Điều này đảm bảo rằng quy trình mua lại cổ phiếu được thực hiện một cách minh bạch và hạn chế tình trạng mua lại cổ phiếu một cách thường xuyên.
2. Điều kiện mua lại cổ phiếu quỹ
Việc mua lại cổ phiếu quỹ của công ty đại chúng phải tuân thủ các quy định pháp luật chặt chẽ, không thể thực hiện tùy tiện. Theo khoản 1, Điều 36 của Luật Chứng khoán năm 2019, công ty muốn mua lại cổ phiếu của chính mình cần đáp ứng các điều kiện sau:
- Yêu cầu phê duyệt của Đại hội đồng cổ đông: Các công ty yêu cầu phải có quyết định từ phía Đại hội đồng cổ đông khi muốn mua lại cổ phiếu để giảm vốn điều lệ. Quyết định này phải trình bày rõ kế hoạch mua lại, bao gồm số lượng cổ phiếu dự kiến, thời gian thực hiện, cùng với nguyên tắc xác định giá mua.
- Nguồn vốn hợp pháp: Công ty phải đảm bảo đủ nguồn vốn hợp pháp để thực hiện việc mua lại, có thể từ các quỹ như thặng dư vốn cổ phần, quỹ đầu tư phát triển, lợi nhuận chưa phân phối sau thuế, hoặc các quỹ khác thuộc vốn chủ sở hữu được phép sử dụng để bổ sung vốn điều lệ theo quy định pháp luật.
- Công ty chứng khoán thực hiện giao dịch: Việc mua lại phải do một công ty chứng khoán được chỉ định thực hiện giao dịch, trừ khi công ty chứng khoán đó là thành viên của Sở giao dịch chứng khoán Việt Nam và mua lại cổ phiếu của chính mình.
- Tuân thủ quy định ngành nghề: Nếu công ty đại chúng hoạt động trong ngành nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện, thì phải đảm bảo tuân thủ các quy định pháp luật liên quan.
- Yêu cầu không nằm trường hợp bị cấm mua lại: Công ty sẽ không được thực hiện việc mua lại cổ phiếu trong các trường hợp sau đây, theo khoản 3 Điều 36 của Luật Chứng khoán 2019:
- Công ty đang có các khoản nợ quá hạn, căn cứ vào báo cáo tài chính gần nhất đã kiểm toán. Nếu việc mua lại dự kiến diễn ra hơn 6 tháng sau kết thúc năm tài chính, công ty cần dựa vào báo cáo tài chính bán niên được kiểm toán hoặc soát xét.
- Công ty hiện đang trong quá trình rao bán hoặc phát hành thêm cổ phiếu để thực hiện huy động vốn mới.
- Cổ phiếu của công ty đang trong đợt chào mua công khai, trừ trường hợp mua lại để sửa lỗi giao dịch hoặc để mua lại các lô cổ phiếu lẻ.
- Công ty vừa mua lại cổ phiếu của chính mình trong vòng 6 tháng từ ngày báo cáo kết quả mua lại hoặc trong vòng 6 tháng sau khi kết thúc đợt phát hành cổ phiếu tăng vốn, trừ trường hợp được miễn các điều kiện khi mua lại cổ phiếu quỹ.
- Những quy định này nhằm đảm bảo tính minh bạch và bảo vệ quyền lợi của cổ đông, đồng thời giúp duy trì sự ổn định của thị trường chứng khoán.
3. Điều kiện bán cổ phiếu quỹ
Theo quy định của Luật Chứng khoán 2019, công ty chứng khoán, công ty đại chúng mua lại cổ phiếu của chính mình được bán ra cổ phiếu ngay sau khi mua lại trong các trường hợp sau đây:
- Công ty chứng khoán mua lại cổ phiếu của chính mình để sửa lỗi giao dịch hoặc mua lại cổ phiếu lô lẻ;
- Công ty đại chúng mua lại cổ phiếu lẻ theo phương án phát hành cổ phiếu để trả cổ tức, phương án phát hành cổ phiếu từ nguồn vốn chủ sở hữu;
- Công ty đại chúng mua lại cổ phiếu lô lẻ theo yêu cầu của cổ đông.
4. Một số lưu ý khi đầu đầu tư cổ phiếu quỹ
>>> Xem thêm bài viết: Mua cổ phiếu bao lâu thì bán được để tối đa hóa lợi nhuận?
Để có thể đầu tư hiệu quả vào cổ phiếu quỹ, việc nghiên cứu kỹ càng về thị trường chứng khoán và nắm vững các quy định giao dịch là điều vô cùng quan trọng trước khi tiến hành mua cổ phiếu quỹ. Dưới đây là những yếu tố cần xem xét trước khi đưa ra quyết định đầu tư:
- Lợi ích của cổ đông: Bạn cần phải xem xét quyền lợi của các cổ đông hiện tại, đặc biệt là liệu việc công ty tiến hành mua lại cổ phiếu quỹ có làm ảnh hưởng đến quyền lợi của họ hay không. Điều này là cần thiết để tránh tình trạng có người mua cổ phiếu với giá quá cao, trong khi người khác lại có thể mua với giá thấp hơn, gây ra sự bất công trong việc phân chia lợi ích.
- Quy trình hủy cổ phiếu quỹ: Cổ phiếu quỹ sau khi được mua lại có thể sẽ bị hủy bỏ nếu có sự đồng ý từ Đại hội đồng cổ đông. Việc này thường nhằm mục đích giảm vốn điều lệ của công ty. Tuy nhiên, nếu không thực hiện hủy bỏ, cổ phiếu này có thể được phát hành lại hoặc bán ra thị trường vào bất kỳ thời điểm nào, miễn là tuân thủ đầy đủ các điều kiện và quy định về việc mua lại và bán cổ phiếu quỹ theo pháp luật hiện hành.
- Ảnh hưởng đến vốn điều lệ: Việc công ty mua lại cổ phiếu quỹ sẽ dẫn đến sự thay đổi trong vốn điều lệ của công ty. Cần phải tính toán kỹ lưỡng để đảm bảo rằng sự thay đổi này không ảnh hưởng đến hoạt động tài chính và sự ổn định chung của doanh nghiệp.
Cổ phiếu quỹ là tài sản hay nguồn vốn
Trong hạch toán kế toán, cổ phiếu quỹ không được xem là tài sản của công ty mà là một phần trong nguồn vốn chủ sở hữu. Trên bảng cân đối kế toán, cổ phiếu quỹ sẽ được ghi nhận ở mục nguồn vốn, bên phía bên phải.
Mặc dù công ty sở hữu cổ phiếu quỹ, nhưng chúng không góp phần vào số lượng cổ phiếu đang lưu hành của công ty. Điều này đồng nghĩa với việc cổ phiếu quỹ không mang lại quyền lợi như cổ tức cho công ty. Cổ phiếu quỹ thực chất là một khoản vốn tạm thời rút khỏi nguồn vốn hoạt động của công ty, và không thể sử dụng hoặc đầu tư như tài sản thực tế.
Hạch toán cổ phiếu quỹ
Cổ phiếu quỹ được hạch toán thông qua tài khoản 419 trong nguyên tắc kế toán. Tài khoản này ghi nhận giá trị của cổ phiếu mà công ty đã mua lại từ những cổ phiếu đã phát hành ra công chúng. Sự thay đổi giá trị của cổ phiếu quỹ sẽ được phản ánh trong tài khoản này.
Nếu công ty mua lại cổ phiếu quỹ với mục đích hủy bỏ chúng ngay lập tức, giá trị cổ phiếu quỹ sẽ được ghi giảm trực tiếp vào vốn góp của chủ sở hữu và thặng dư vốn cổ phần. Trong trường hợp này, cổ phiếu quỹ sẽ được hạch toán qua tài khoản 411.
Kết Luận
Cổ phiếu quỹ là một công cụ tài chính có thể mang lại nhiều lợi ích cho doanh nghiệp nếu được quản lý đúng cách và tuân thủ các quy định pháp lý. Việc hiểu rõ về cổ phiếu quỹ không chỉ giúp nhà đầu tư đưa ra những quyết định chính xác, mà còn giúp tối đa hóa lợi nhuận và giảm thiểu các rủi ro không mong muốn. Chúng tôi hy vọng các thông tin mà HVA Group cung cấp sẽ hỗ trợ bạn trong việc nghiên cứu và chuẩn bị kỹ lưỡng trước khi thực hiện các quyết định đầu tư, từ đó đạt được kết quả tốt nhất.
