Staking tạm thoát khỏi “bóng ma” chứng khoán nhờ phép thử Howey
Trong suốt nhiều năm, thị trường crypto tại Hoa Kỳ đã chịu ảnh hưởng nặng nề từ sự mơ hồ trong quy định pháp lý. Đặc biệt, hoạt động staking luôn bị treo lơ lửng dưới lưỡi gươm mang tên “chứng khoán”, khiến cả nhà đầu tư lẫn các công ty blockchain loay hoay không biết nên tiếp tục, điều chỉnh, hay dừng lại.
Tuy nhiên, một bước ngoặt lớn đã diễn ra vào ngày 29/5/2025, khi Phòng Tài chính Doanh nghiệp thuộc Uỷ ban Giao dịch Chứng khoán Mỹ (SEC) chính thức công bố một văn bản hướng dẫn mang tính đột phá: một số hoạt động staking trên mạng lưới Proof-of-Stake (PoS) sẽ không bị xem là giao dịch chứng khoán.
Ủy viên SEC Hester Peirce phát biểu: “Đây là sự minh bạch mà người dùng và các nhà cung cấp dịch vụ staking tại Mỹ xứng đáng được hưởng. Cung cấp bảo mật cho giao thức không phải là một hoạt động chứng khoán.”
SEC giải oan cho staking: Phân tích kỹ thuật từ bài kiểm tra Howey
SEC dựa vào bài kiểm tra Howey – tiêu chuẩn pháp lý lâu đời dùng để đánh giá liệu một giao dịch có phải là một hình thức phát hành chứng khoán hay không. Trong bối cảnh staking, yếu tố then chốt là: liệu lợi nhuận từ staking có phụ thuộc vào nỗ lực kinh doanh/quản lý của người khác hay không?
Văn bản đã phân tích ba hình thức staking phổ biến:
- Staking cá nhân (self-staking): Người dùng tự vận hành node và stake tài sản bằng công sức của chính mình. Đây là hoạt động “phục vụ mạng lưới” và phần thưởng nhận được là đền đáp cho nỗ lực kỹ thuật, không phải đầu tư bị động.
- Staking không lưu ký (non-custodial): Người dùng stake thông qua bên thứ ba hỗ trợ kỹ thuật nhưng vẫn giữ quyền quản lý tài sản. Vì dịch vụ chỉ mang tính hành chính, nên không bị xem là hoạt động chứng khoán.
- Staking có lưu ký (custodial staking): Người dùng uỷ thác tài sản cho một tổ chức stake thay, nhưng nếu tổ chức đó không sử dụng tài sản vào mục đích kinh doanh hoặc đầu tư, thì cũng không bị xem là nhà quản lý tài sản.
SEC còn làm rõ rằng những dịch vụ phụ trợ như bảo hiểm slashing, gộp tài sản, rút sớm, v.v. cũng không khiến staking bị quy vào giao dịch chứng khoán.
Từ đối đầu đến hợp tác: SEC “nối lại tình xưa” với ngành crypto
Không chỉ là một tài liệu pháp lý, văn bản này còn được ví như một bước ngoặt chính sách, đánh dấu sự thay đổi lớn trong quan điểm của SEC. Trước đó, SEC từng khởi kiện các nền tảng staking như Kraken, Coinbase, MetaMask vì lý do “phát hành chứng khoán chưa đăng ký”.
Nhưng đến đầu năm 2025, SEC đã rút lại đơn kiện, và văn bản ngày 29/5 chính thức hóa hướng đi mới: staking không mặc định là chứng khoán.
Rebecca Rettig, Giám đốc pháp lý của Jito Labs, nhận định: “Văn bản mở đường cho việc staking trực tiếp trong quỹ ETP, thậm chí là staking thông qua bên thứ ba”.
Hệ quả là giới đầu tư đang kỳ vọng vào làn sóng ETF tích hợp staking sắp xuất hiện. Châu Âu đã dẫn đầu xu hướng này, với các ETP staking Ethereum và Solana của 21Shares đạt quy mô hàng trăm triệu USD. Tại Mỹ, hơn 70 đơn đăng ký ETF crypto đang chờ duyệt, và khả năng cao SEC sẽ “bật đèn xanh” nhiều hơn sau hướng dẫn này.
Còn nhiều tranh cãi, nhưng hướng đi đã rõ ràng
Dù có sự phản đối từ một số ủy viên như Caroline Crenshaw – người gọi văn bản là “giả vờ cho đến khi thành sự thật” – đa phần thị trường đều đánh giá tích cực: đây là sự rõ ràng mà crypto chờ đợi bấy lâu.
Điều này đặc biệt quan trọng với các ngân hàng, sàn giao dịch và nhà cung cấp dịch vụ tài chính đang muốn tích hợp staking nhưng luôn vướng rào cản pháp lý. SEC đang chủ động xây dựng một môi trường thân thiện hơn, tạo tiền đề cho sự phát triển bền vững.
HVA Group và khát vọng dẫn đầu xu hướng staking tại Việt Nam
Trong bối cảnh toàn cầu đang dần hợp pháp hóa và định nghĩa lại vai trò của staking, thị trường Việt Nam vẫn chưa có một khung pháp lý rõ ràng hoặc sản phẩm staking chính thức từ các tổ chức uy tín. Tuy nhiên, điều này sắp thay đổi.
HVA Group – tập đoàn công nghệ tiên phong đầu tư tài sản số và trong lĩnh vực blockchain và tài chính phi tập trung (DeFi) tại Việt Nam – đang chuẩn bị ra mắt dịch vụ staking đầu tiên dành riêng cho nhà đầu tư HVA. Đây sẽ là một bước đột phá quan trọng, không chỉ giúp người dùng tiếp cận gần hơn với các công nghệ tiên tiến toàn cầu, mà còn tạo nền móng cho các sản phẩm ETF staking trong tương lai tại thị trường nội địa.
Sự kiện này sẽ đánh dấu một cột mốc quan trọng cho hệ sinh thái blockchain Việt Nam: thoát khỏi chiếc áo chứng khoán, chuyển mình sang kỷ nguyên staking hợp pháp và minh bạch – nơi HVA Group đóng vai trò tiên phong.
