Trong việc phân bổ tiền đầu tư chứng khoán, một số sai lầm thường gặp bao gồm việc đặt tất cả tiền vào một cổ phiếu hoặc phân bổ vốn không đều. Điều này có thể dẫn đến rủi ro lớn khi một mã cổ phiếu gặp khó khăn, hoặc tiềm ẩn mất mát lớn khi không đánh giá đúng tiềm năng của từng cổ phiếu. Việc thiếu tính toán kỹ lưỡng và đều đặn trong phân bổ dòng tiền có thể gây hậu quả tiêu cực cho danh mục đầu tư và ảnh hưởng đến hiệu suất đầu tư.
1. Phân bổ tiền đầu tư chứng khoán là gì?
Phân bổ vốn đầu tư chứng khoán là một chiến lược quản lý tài sản, tiền bạc bằng cách phân chia vốn trong danh mục đầu tư, hoặc sử dụng phương pháp đa dạng hóa danh mục – đầu tư vào nhiều loại tài sản khác nhau như cổ phiếu, trái phiếu, hàng hóa và tiền mặt.
>>> Xem thêm bài viết: Khối ngoại là gì? khối ngoại trong chứng khoán việt nam
Mô hình phân bổ tài sản có nguồn gốc từ những nguyên lý cơ bản của việc quản lý tài sản của con người. Ngay từ xa xưa, mọi người đã nhận ra ý nghĩa của việc phân chia tài sản ra các lớp khác nhau như đất đai, cổ phần và dự trữ tiền mặt, vàng. Việc này giúp giảm thiểu rủi ro và đảm bảo tính ổn định của tài sản.
Một bước tiến lớn trong lĩnh vực phân bổ tài sản là vào năm 1952, khi Harry Markowitz – một nhà kinh tế học người Mỹ, đã công bố một bài báo có tựa đề “Lựa chọn danh mục đầu tư”. Trong bài báo này, ông đã phát triển một mô hình toán học đầu tiên nhấn mạnh đến việc giảm thiểu biến động trong danh mục đầu tư bằng cách kết hợp các khoản đầu tư khác nhau. Ý tưởng này đã tạo ra tiền đề cho lý thuyết quản lý danh mục đầu tư hiện đại, mở ra một cánh cửa mới trong việc hiểu và áp dụng phân bổ tài sản trong việc đầu tư.
Lý thuyết Modern Portfolio Theory (MPT) hướng dẫn cụ thể cách phân bổ tiền đầu tư chứng khoán.
Lý thuyết “danh mục đầu tư hiện đại” (Modern Portfolio Theory – MPT) đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng danh mục đầu tư bởi nó cung cấp một khung lý thuyết và phương pháp tính toán cho việc quản lý danh mục đầu tư. MPT yêu cầu nhà đầu tư đưa ra nhiều giả định về thị trường tài chính và sử dụng các phương trình toán học để tính toán mối tương quan và rủi ro liên quan.
Tiền đề cơ bản của MPT là dựa trên việc kết hợp các chứng khoán khác nhau với độ tương quan thấp nhằm giảm sự biến động của danh mục đầu tư và tăng hiệu suất điều chỉnh theo rủi ro. Tuy nhiên, việc đa dạng hóa không chỉ đơn giản là kết hợp một loạt các tài sản với nhau mà còn phải dựa trên nhiều yếu tố chọn lọc. Điều này đòi hỏi sự cân nhắc kỹ lưỡng để không chỉ tối ưu hóa hiệu suất mà còn giảm thiểu rủi ro. Đa dạng hóa không đòi hỏi các tài sản phải không có tương quan hoàn hảo, nhưng chỉ cần tương quan không quá cao là có thể tạo ra một danh mục đầu tư hiệu quả.
2. Tại sao nhà đầu tư cần phân bổ tài sản chứng khoán
Phân bổ tài sản là một khía cạnh quan trọng trong việc quản lý danh mục đầu tư và là một chiến lược cần thiết để giảm thiểu rủi ro và tối ưu hóa lợi nhuận. Ý tưởng này không chỉ mới mẻ mà còn có nguồn gốc lịch sử sâu xa, được hình thành từ hàng ngàn năm trước khi thị trường tài chính hiện đại phát triển.
Mục tiêu của việc phân bổ vốn đầu tư chứng khoán là kết hợp các khoản đầu tư từ nhiều loại tài sản chứng khoán khác nhau để tối đa hóa lợi nhuận và giảm thiểu rủi ro tiềm ẩn dựa trên nguyện vọng, mục tiêu lợi nhuận và khả năng chịu rủi ro của nhà đầu tư. Hiệu suất của các tài sản tài chính phụ thuộc vào điều kiện kinh tế, thị trường, chính sách của chính phủ và ảnh hưởng chính trị. Mục tiêu của chiến lược phân bổ tài sản là xác định những điều kiện này và phân bổ nguồn lực một cách hợp lý.
Một khái niệm chặt chẽ với việc phân bổ tài sản là “đa dạng hóa”, thường được sử dụng thay thế cho việc quản trị vốn mua cổ phiếu. Một chiến lược phân bổ tài sản có thể bao gồm 50% cổ phiếu, 30% trái phiếu, 10% hàng hóa và 10% tiền mặt. Đa dạng hóa thường tập trung vào việc phân bổ vốn vào các loại tài sản khác nhau, như phân bổ 50% vào cổ phiếu vốn hóa lớn, 20% vào cổ phiếu vốn hóa trung bình, 20% vào cổ phiếu vốn hóa nhỏ và 10% vào cổ phiếu quốc tế. Đa dạng hóa liên quan đến việc phân phối tài sản trong các loại tài sản riêng lẻ, giúp giảm thiểu rủi ro tập trung và tăng tính đa dạng của danh mục đầu tư.
| PHÂN BỔ TÀI SẢN | LỢI NHUẬN TRUNG BÌNH HÀNG NĂM | NĂM TỐT NHẤT | NĂM TỆ NHẤT | NĂM BỊ MẤT MÁT |
| 100% cổ phiếu | 12,3% | 54,2% | -43,1% | 25 trên 96 |
| 80% cổ phiếu và 20% trái phiếu | 11,1% | 45,4% | -34,9% | 24 trên 96 |
| 70% cổ phiếu và 30% trái phiếu | 10,5% | 41,1% | -30,7% | 23 trên 96 |
| 60% cổ phiếu và 40% trái phiếu | 9,9% | 36,7% | -26,6% | 22 trên 96 |
| 50% cổ phiếu và 50% trái phiếu | 9,3% | 33,5% | -22,5% | 20 trên 96 |
| 40% cổ phiếu và 60% trái phiếu | 8,7% | 35,9% | -18,4% | 19 trên 96 |
| 30% cổ phiếu và 70% trái phiếu | 8,1% | 38,3% | -14,2% | 18 trên 96 |
| 20% cổ phiếu và 80% trái phiếu | 7,5% | 40,7% | -10,1% | 16 trên 96 |
| 100% trái phiếu | 6,3% | 45,5% | -8,1% | 20 trên 96 |
Bảng lợi nhuận khi phân bổ tiền đầu tư chứng khoán.
3. Những sai lầm khi phân bổ tiền đầu tư chứng khoán
Dàn trải quá mức danh mục đầu tư
Phân bổ quá mức danh mục đầu tư đặt nhà đầu tư vào tình thế không chỉ đối mặt với nhiều rủi ro mà còn không thể tối ưu hóa lợi nhuận. Khi thị trường trải qua đợt sóng điều chỉnh từ 100-300 điểm, hầu hết các cổ phiếu đều giảm giá trị, không phân biệt giữa cổ phiếu cơ bản và cổ phiếu đầu cơ. Khi thấy nhiều cổ phiếu trong danh mục giảm trên 10%, nhiều nhà đầu tư chưa có kinh nghiệm thường thay đổi tâm lý theo hướng tiêu cực.
Vì vậy, việc mua bán dàn trải không giúp quản trị rủi ro hay tăng lợi nhuận. Thay vào đó, nhà đầu tư cần trang bị đầy đủ kiến thức và kinh nghiệm để xác định cổ phiếu có tiềm năng tăng giá cao, nhằm tối đa hóa lợi nhuận toàn danh mục.
Bỏ hết trứng vào một giỏ
Ngược lại, nhiều nhà đầu tư F0 lại dồn hết vốn vào một mã cổ phiếu với mong muốn tối ưu hóa đến mức cao nhất lợi nhuận. Song, khi thị trường biến động, đầu tư theo cách “bỏ hết trứng vào một giỏ” tiềm ẩn không ít rủi ro với nhà đầu tư. Việc chỉ có một mã cổ phiếu trong tay khiến danh mục đầu tư của bạn đối diện với nguy cơ giảm mạnh khi doanh nghiệp này thay đổi theo chiều hướng tiêu cực.
Để hạn chế sai lầm dàn trải quá quá mức hay không đa dạng hóa danh mục đầu tư, theo kinh nghiệm từ Investopedia, số lượng cổ phiếu nên giải ngân tương ứng với độ lớn của tiền.
Ngoài việc quan tâm đến số lượng cổ phiếu, nhà đầu tư cũng nên cân nhắc đến chất lượng, loại hình đầu tư của các cổ phiếu, tình hình tài chính doanh nghiệp để chọn được tài sản ở vùng định giá hấp dẫn.
Phân bổ vốn sai chu kỳ
Phân bổ vốn không đồng đều theo chu kỳ có thể hiểu là việc nhà đầu tư không tận dụng các thời điểm phát triển của thị trường chứng khoán, mà lại tập trung vốn vào khi thị trường giảm để tìm kiếm cơ hội hồi phục.
Theo các chuyên gia chứng khoán OnStocks, trong các giai đoạn giảm giá trên thị trường chứng khoán Việt Nam, nhà đầu tư chỉ nên chiếm 20-30% vốn để tận dụng những đợt hồi phục ngắn của thị trường, sau đó nhanh chóng rút lui. Nếu không làm như vậy, rủi ro bị cuốn theo làn sóng giảm giá mạnh hơn sẽ tăng lên và khó có thể cắt lỗ kịp thời, dẫn đến mất mát từ 30-50% số vốn ban đầu.
Chiến lược đầu tư chứng khoán trong giai đoạn thị trường gấu (Bear market) là tập trung vào các cổ phiếu phòng thủ và thu hẹp danh mục đầu tư. Các cổ phiếu như các sản phẩm cơ bản của người tiêu dùng, y tế và tiện ích, hoặc các công ty với tài sản cân đối và hoạt động kinh doanh chất lượng cao có khả năng vượt qua giai đoạn thị trường suy yếu.
Trong khi đó, khi thị trường tăng điểm trong giai đoạn thị trường bò (Bull Market), nhà đầu tư cần khai thác ưu thế của xu hướng tăng giá bằng cách xác định điểm mua và bán hợp lý cho các cổ phiếu có tiềm năng tăng. Ở giai đoạn này, nhà đầu tư có thể sử dụng đòn bẩy tài chính margin với tỷ lệ phù hợp để tăng khả năng tối ưu hóa lợi nhuận. Tuy nhiên, trong giai đoạn uptrend, vẫn có những thời điểm thị trường chứng khoán giảm, nhưng về dài hạn, danh mục đầu tư vẫn có thể mang lại lợi nhuận.
Do đó, việc hiểu và thích nghi với từng hình thái của thị trường và áp dụng chiến lược phân bổ vốn chứng khoán hợp lý giúp nhà đầu tư tránh được các sai lầm gây mất mát khi mua cổ phiếu.
4. Lợi ích của việc phân bổ tiền đầu tư chứng khoán
Chiến lược đa dạng hóa danh mục chứng khoán đang được rất nhiều nhà đầu tư mới cũng như những nhà đầu tư có kinh nghiệm áp dụng rộng rãi ngày nay. Lý do là chiến lược này mang lại một số lợi ích như sau:
- Phân bố đầu tư theo thời điểm phù hợp: Đa dạng hóa danh mục cho phép nhà đầu tư tập trung vào các cổ phiếu và phân bổ tỷ lệ ngành đầu tư theo từng thời điểm thích hợp. Nhờ đó, họ có thể đầu tư vào các công ty thuộc nhiều ngành nghề khác nhau. Thay vì tập trung đầu tư vào cổ phiếu cùng một ngành, bây giờ nhà đầu tư có thể chọn đầu tư vào các ngành đang phát triển hoặc ngành đã ổn định.
- Kiểm soát rủi ro: Thị trường luôn biến động liên tục từng giờ. Nếu thị trường dao động theo hướng tiêu cực, đa dạng hóa danh mục có thể giúp tránh nguy cơ mất mát. Bằng cách này, nhà đầu tư có thể phân bổ vốn đầu tư vào nhiều danh mục khác nhau như vàng, ngoại tệ, bất động sản, trái phiếu, chứng quyền, chứng khoán phái sinh, v.v.
- Tối đa hóa lợi nhuận: Rất hiếm khi một ngành tăng hoặc giảm vào cùng một thời điểm. Vì vậy, không chỉ giúp giảm thiểu rủi ro, đa dạng hóa danh mục còn giúp nhà đầu tư tăng cơ hội thu lợi nhuận cao hơn.
Nguồn: Onstocks
